Соч тўкилиши нормал физиологик холат бўлиб, кунига хар биримиз 50 дан 100 тагача соч толаларини йўқотамиз ва бунинг учун қайғуришга хожат йўқ. Вахимани тароғингизда тутамлаб соч толалари қолганда ёки бошнинг айрим қисмларида ўчоқли соч тўкилиш холатлари кузатилганида қилиш керак бўлиб, бунда муаммонинг сабабини аниқлаш керак бўлади. Қуйида сочнинг интенсив тўкилишига сабаб бўлувчи сабаблар келтирилади.         

1. Оқсил етишмаслиги
Овқат рационида протеин етишмовчилиги сочларни нимжон, синувчан қилиб қўяди, уларнинг ўсиши секинлашиб, тўкила бошлайди. Агар Сиз кам харакатчан бўлсангиз кунига хар 1 кг вазнингизга 1,2 граммдан кам бўлмаган оқсил қабул қилишингиз керак. Спорт билан шуғулланган тақдирингизда эса бу кўрсатчик 1,6 грамдан 2 граммгача ортади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизга ёғсиз гўшт, сут махсулотлари ва бошқа оқсилли озуқалар қўшинг.

2. Организмда темир микроэлементи камлиги
Организмда темир танқислиги кўп учрайдиган холат. Унинг бир қанча белгилари бор: сабабсиз толиқиш, апатия, тирноқларни синувчанлиги ва сочларни тўкилиши. Вегетариан хаёт тарзини юритаётган бўлсангиз, ёки рационингизда гўшт махсулотларини чеклашга харакат қилсангиз – сиз хавф гурухига кирасиз.
Нима қилмоқ керак?
Қон тахлили топшириб, темир танқис камқонликка хос белгилар мавжудлигини аниқланг. Рационни коррекциялаб, темир тутувчи махсулотлар истеъмол қилинг.

3. Организмда витаминлар баланси бузилиши
Организмда В ва D витаминлари етишмовчилиги, шунингдек, А ва Е витаминлари миқдорини ортиб кетиши организмда бир қатор ўзгаришларга, шу жумладан сочларнинг тез тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевтга учранг ва тахлиллар топширинг. Етишмаётган ёки ортиб кетган витаминларга аниқлик киритинг. Керакли биологик фаол қўшимчалар қабул қилинг ва рационингизни яхшиланг.

4. Сочларингизга ўта фаол равишда ишлов бериш
Сочларни плойка билан дазмоллаш, иссиқ фен билан  қуритиш, қайноқ мойли маскалар ва қаттиқ қилиб ўриш каби хам механик, хам термик, хам кимёвий зўриқтириш – соч тўкилишининг яна бир асосий сабаблари хисобланади. Доимий равишда бу муолажаларни бажариш сочларни ўзагидан синиши ва соч фолликулаларини зарарланишига олиб келади.
Нима қилмоқ керак?
Сочларни жарохатлайдиган  муолажалардан узоқроқ юринг. Хар сафар сочларингизни ювгандан сўнг кондиционер ишлатинг.

5. Узоқ чўзилган стресс холати
Оддий стресс холатлари сочларни тўкилишига олиб келмасада, чўзилган рухий зўриқиш (жумладан, яқин одамингизни йўқотиш, уй ёки ишхонада оила аъзолари, бошлиғингиз ва ёки хамкасбларингиз томонидан доимий тайзиқ ўтказилиши) интенсив равишда соч тўкилишининг сабабчиси хисобланади.
Нима қилмоқ керак?
Стрессдан қутулишга харакат қилинг. Мустақил эплолмасангиз рухшуносга учранг.

6. Жиддий жисмоний зўриқиш
Суяк синиши, ўтказилган операциялар, автомобил аварияси, баъзан оғир кечган грипп хам соч тўкилиши билан кечиши мумкин. Жисмоний стресс соч пиёзчаларини қон билан таъминланишини бузилиши ва соч тўкилишига олиб келади. Одатда бу холат ўтказилган травмадан 3-6 ой ўтгач ўзини намоён этади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Сочларингиз аста секин ўзи тикланади.

7. Бирданига озиб кетиш
Жиддий жисмоний зўриқиш бирданига озиб кетишга олиб келади. Агар Сиз қатъий пархезга ўтган бўлсангиз, демак, организм керакли озуқа моддалари ва витаминларни сунъий танқислигига дуч келган хисобланади. Анорексия ва булимия каби овқатланиш хулқини бузилиши билан кечадиган касалликларда хам интенсив соч тўкилиши кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизни ўзгартиринг. Танангиз янги вазнингизга кўникишини кутинг.

8. Туғруқдан кейинги холатлар
Туғруқдан кейинги даврда 50 фоиз аёлларда соч тўкилиши кузатилади. Хомиладорлик даврида организмда эстрогенлар миқдорини ортиши натижасида соч ўсиши тезлашиб, соч толалари ўз фолликулаларида мустахкам жойлашади. Натижада бўлажак оналарнинг сочлари хавас қилса арзигудек жозибали кўринади. Туғруқдан сўнг эса эстрогенлар миқдори тушиб кетиши натижасида сочларнинг тўкилиши одатдагидан кўп кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Соч тўкилиши туғруқдан 1 ойдан кейин бошланиб, 4-5 ой ўтгач тўхтайди. Сўнгра сочингиз яна қайтадан чиқа бошлайди.

9. Сизда гормонал фон ўзгариши
Хомиладорлик ва туғруқ гормонал фоннинг бузилишини асосий сабабчилари. Шунингдек, тухумдонларни поликистози синдроми, 50 ёшдан ортган аёллардаги климакс холати, хатто хомиладорликка қарши таблеткаларни инкор этиш хам аёлларда гормонлар балансини кескин тушиб кетишига олиб келади. Натижада бошдаги андроген рецепторлар фаоллашиб, соч пиёзчалари ўлчами кичрая боради, уларнинг хаёт цикли камаяди ва сочлар сийраклаша бошлайди.
Нима қилмоқ керак?
Гормонал фонни тиклаш муаммони хал қилади. Терапевтга учранг.

10. Буқоқ билан боғлиқ муаммолар
Буқоқ безини хаддан зиёд кўп ёки кам гормон ишлаб чиқариши (гипертиреоз ёки гипотиреоз холатларида) соч пиёзчаларини холатига таъсир этади. Сочларнинг хаёт цикли қисқаради ва одатдагидан фаолроқ равишда тўкила бошлайди. Ундан ташқари айнан буқоқ касалликларида ичиладиган айрим дори воситалари хам соч тўкилишини тезлатиши мумкин.
Нима қилмоқ керак?
Асосий касалликни даволанг. Эндокринологга учранг. Буқоқни ультратовушли текширувдан ўтказиб, тахлиллар топширинг. Баъзан муаммони хал қилиш учун хатто операция қиинишга хам тайёр туринг.

11. Маълум бир дори воситаларини қабул қилиш
Шунингдек, яна бир қатор бошқа препаратлар: қон босимини туширувчилар, антидепрессантлар ва ностероид яллиғланишга қарши воситалар (ибупрофен) хам соч тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Қабул қилаётган дори воситаларининг йўриқномасидаги ножўя таъсирларини ўқиб чиқинг. У ерда соч тўкилиши хақида ёзилган бўлса. Даволовчи врачингизга айтинг, улар бошқа альтернатив дорини тавсия этади.

12. Сиз эркаклигингиз учун
60 ёшдан ортган хар 3 та эркакнинг иккитасида соч тўкилиши кузатилади. Айрим эркакларда бу жараён эртароқ бошланади. Бу ерда ирсият ва эркаклар жинсий гормонлари мухим роль ўйнайди. Кўпинча соч тўкилиши бошнинг чакка қисмларида бошланиб, сочларнинг ўсиш чизиғи М харфини эслатади. Кейинча жараён кучайиб пешона ва тепа макушка қисмидаги сочлар хам тўкилади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевт ёки дерматолог билан маслахалашинг. Шундай крем ва таблеткалар мавжудки сочларингизни тикланишига ёрдам бермаса хам, тўкилишини секинлатиши мумкин.

13. Сизда аутоиммун касалликлар мавжудлиги
Айрим холларда «қутурган» иммун тизими учун соч фолликулалари «ёт» объектларга ўхшаб кўринади. Иммунитет уларга хужум қилиб ўчоқли соч тўкилишлари – алопецияга сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Иммун тизими нафақат сочларингизга балки бошқа мухим орган ва тўқималарга хам салбий таъсир этиши мумкин. Шу сабабли сочларингизни интенсив равишда тўқилаётганини сезсангиз албатта терапевтга учранг.

14. Химиотерапия даволаш курсини олиш
Саратон касалига қарши химиотерапия препаратлари тез бўлиниб-кўпаювчи хужайраларни нишонга олади. Саратон хужайралари каби соч хужайралари хам интенсив купайиш хусусиятига эга. Шу сабабли улар хам хужумга учрайди.
Нима қилмоқ керак?
Даволанишни давом эттирасиз ва кутасиз. Даво курси тугагач сочларингиз яна қайтадан ўсиб чиқади. Кўп холларда янги чиққан сочларнинг текстурасини ва рангини ўзгарганини кузатиш мумкин.

15. Стероид гормонлар қабул қилиш
Айниқса спортсменлар мускул массасини ўстириш учун турли гормонал препаратларни қабул қилади. Уларнинг эса организмга ножўя таъсирларидан бири бу соч пиёзчаларини зарарланиши ва сочни тўкилиши хисобланди.
Нима қилмоқ керак?
Соч тўкилишини тўхтатиш учун стероидлар қабулини тўхтанинг.


Www.gepamed.uz