Витаминлар биологик фаол моддалар бўлиб, уларсиз организмнинг нормал ишлаши мумкин эмас. Кўпгина онкологик беморлар витаминларни қабул қилишдан қўрқишади, чунки уларни ўсманинг ўсишини кучайтириши мумкин деб ўйлайди. Аслида эса бундай эмас, негаки витаминлар инсон организми учун жуда муҳим бўлиб, чунки улар бир қатор барча асосий функцияларни қўллаб-қувватлайди.
Витаминлар нимаси билан фойдали?
Кимёвий тузилиши жиҳатидан витаминлар паст молекуляр оғирликдаги органик бирикмалардан иборат. Деярли барча витаминлар организмнинг ўзи томонидан синтез қилинмайди, шунинг учун улар фақат озиқ-овқат билангина тушади. Шунинг учун беморларнинг озиқ-овқат рационини назорат қилиш жуда муҳимдир ва агар уларнинг етишмаслиги бўлса, витаминли препаратларни қабул қилиш керак. Витаминларнинг афзалликлари қуйидагича:
• организм самарадорлигини ошириш;
• турли инфекцияларга чидамлилигини ошириш;
• организмнинг чидамлилигини ошириш;
• тўғри метаболизмга ҳисса қўшиш;
• гормонлар ва ферментлар таъсирини кучайтириш;
• иммун тизимини нормаллаштириш;
• асаб фаолиятни тартибга солиш.
Витаминлар ўсма касалликларида ёрдам берадими?
Касалликдан заифлашган беморларга витаминлар улар ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ зарурдир. Витаминлар, айниқса ошқозон-ичак трактининг патологияларида керак. Негаки бунда озуқа компоненталари организм томонидан етарлича ўзлаштирила олинмайди. Бундай беморлар учун таблеткалар ёки инъекция шаклидаги витамин комплекслари айниқса долзарбдир. Витаминларни томир ичига ёки мушак ичига юбориш - витаминли стимуляция деб аталади. Айнан шу усул озуқа моддаларининг яхши сингишини таъминлайди. Аммо ҳар бир ҳолатда қарорни шифокор қабул қилади: кимгадир овқат рационини коррекциялаш етарли бўлса, кимгадир витамин комплексларини қўшимча истеъмол қилиш керак бўлади.
Шунинг учун, витаминларни онкологияда қўллаш мумкинми деган саволга жавоб жуда ижобийдир. Ушбу моддалар организмнинг мудофаа қобилиятини оширади, тикланиш жараёнларини фаоллаштиради, нурланиш ёки кимёвий терапия натижасида заифлашган иммунитет тизимини кучайтиради. Улар, шунингдек, даволанишнинг ножўя таъсирини камайтиришга ёрдам беради.
Онкологияда қандай витаминларни қўллаш мумкин?
Онкологияда витаминлар фақат шифокор билан маслаҳатлашган ҳолда олинади, чунки уларнинг айримлари дозалари нотўғри танланганда ўсманинг ўсишини кучайтириши мумкин. Витаминларнинг етишмовчилиги хам, хаддан ташқари ортиқчалиги хам умумий касалликнинг оғирлашишига олиб келади.
• А гуруҳи. Улар зарарланган ҳужайраларнинг физиологик регенерацияси (янгиланиши)ни таъминлайди. Шунингдек, провитамин А саратон касаллигининг профилактикаси учун хам қўлланилади. Витамин А саратоннинг айрим турларини кечишини енгиллаштириши мумкин – масалан, кўкрак, простата ва аъзолар ўсмаларида.
• В гуруҳи. Уларнинг асосий вазифаси - оқсил, ёғ ва углеводлар алмашинувида иштирок этишдир. Шунингдек, улар асаб фаолиятни нормаллаштириш, диққат ва хотирани яхшилаш, ақлий фаолликни ошириш учун жавобгардир. Ҳужайра ўсишини фаоллаштириш қобилияти туфайли В гурухи витаминлари саратон касаллигида эҳтиёткорлик билан қабул қилинади.
• В17 витамини ёки амигдалин. Ушбу модда саратонга қарши жуда кучли таъсирга эга. У патологик ҳужайраларни улар билан ўзаро таъсир натижасида ҳосил бўлган махсус фермент ёрдамида йўқ қилади. Шунингдек, В17 организмни детоксикациясида жуда фойдали.
• Витамин Д. У метастатик жараёнларни тормозлаб, хужайра иммунитетини стимуллайди. Бундан ташқари, у саратонга қарши даволаниш натижасида бузилган калций метаболизмини тиклайди.
• Аскорбин кислота (Витамин C). Маълумки, бу иммунитетни мустаҳкамлашдаги энг самарали витамин. Шунингдек, у соғлом ҳужайраларни мутациялардан ҳимоя қилади. Ушбу хусусиятлар туфайли аскорбин кислотасини саратонга қарши даволанишнинг ножўя таъсирини камайтириш учун тавсия этилади. Витамин С шунингдек, бош миянинг томирларини мустахкамлайди ва беморнинг умумий аҳволини яхшилайди.
• Е витамини ёки токоферол ацетат. Бу эркин радикалларга қарши курашадиган кучли табиий антиоксидант бўлиб, хужайраларнинг регенератив қобилиятини тиклаш орқали у реабилитация жараёнини енгиллаштиради. Саратон касаллигининг қайталанишини олдини олади ва химиотерапевтик препаратларни ножўя таъсирларини камайтиради.
Саратон касаллигида қандай витаминлар қўллаш мумкин эмас?
Онкологик беморлар учун ҳамма витаминлар хам ижобий таъсир кўрсатмайди. Улардан баъзилари ўсманинг ўсишига ёрдам бериши мумкин, шунинг учун уларни айримларини қўллаш маън этилади. Ушбу витаминларга қуйидагилар киради:
• B1 (тиамин);
• B9 (фолий кислотаси).
• B12 (цианокобаламин);
Шунингдек, онкологик беморларга темир моддасини ўз ичига олган препаратларни қабул қилиш тавсия этилмайди. Чекувчилар А витамини билан эҳтиёт бўлишлари керак, чунки у ўпка саратонида организмга салбий таъсир кўрсатади. Сийдик пуфаги ёки простата безининг ўсмаларида А, Е ва Д3 витаминларини назоратсиз қабул қилиш хавфли.
Www.gepamed.uz
