Алкоголнинг зарари хақида кўплаб мақолалар ёзилган. Аммо халқ орасида қизил винонинг фойдаси хақида эса кўп таъкидланади. Бу хақиқатда тўғрими. Қизил винони ичиш керакми. Ха бўлса қанча миқдорда. Қуйида шулар хақида гапирилади.

1990 йилларда олимлар олдида нима сабабдан Францияда юрак-қон томир касалликларининг кам учраши таажжублантирган. Французлар кўп чекишади, ёғли гўштларни кўп истеъмол қилишади. Қон томир касалликларини кам учраши қизил винода деб тахмин қилинган ва бу фикр узоқ йилларга михланиб қолган. Хозирда эса бир қатор олимлар бу фикрни унчалик тўғри эмаслигини, нафақат қизил вино, балки оз миқдордаги барча алкоголнинг фойдали эканлиги хақида гапирмоқда.  

Алкогол хақида илмий фикрлар
Фан алкоголнинг организмга таъсири хақида вазмин фикр юритади. Алкоголнинг соғлиққа 100% зарари бор деган фикрларни тасдиқловчи замонавий стандартларга асосланган илмий текширувларнинг мавжуд эмас. Буни аниқлаш учун икки гурухдан иборат инсонларда назорат текширувлари ўтказилиши керак. Улардан биринчи гурухдаги инсонлар хар куни ўн йиллар давомида қизил вино ичиши керак, иккинчи гурухга эса плацебо эффектини қўллаш, яъни  (ўзлари билмаган холда) винога ўхшаш ичимлик ичиши зарур. Бу даражадаги масштабли текширувни ўтказишнинг иложиси йўқ. Негаки инсонларни олимлар хохишига кўра зўрлаб алкогол ичиришнинг имкони йўқ, чунки у боғлиқлик чақиради.  

Алкогол ўртача микдорда фойдалими?
Американинг Саломатлик миллий институти олимлари фикрига қараганда аёллар учун 1 порция, эркаклар учун – 2 порция алкогол фойда келтириши мумкин экан. Маълумот учун 1 порция бу: 14 грамм тоза алкогол, 45 мл ароқ, 5% ли 350 мл пиво ёки 12 фоизли 150 мл вино хисобланади.

Алкоголнинг нима фойдаси бор?
Алкоголнинг инсон физиологиясига таъсирини ўрганишга қаратилган қисқа муддатли текширувлар хулосасига кўра: алкогол – яхши холестеринни кўпайтиради, қонни суюлтиради ва тромблар хосил бўлишини камайтиради.
Mortality in relation to consumption of alcohol шиори остида ўтказилган узоқ муддатли текширишлар хам буни тасдиқлаб, оз миқдорда ичган одамларда юрак хасталикларини камроқ учраши, қандли диабетга камроқ чалинишини исботлаган.
Гарвард университети профессори Кеннет Мукаммал эса алкоголнинг у даражада даволовчи «сехрли элексир эмаслиги», алкоголнинг ўрта дозалари айрим бир шароитлардагина ёрдам беришини айтган. Унинг фикрича алкогол юрак касалликлари ва диабетни камайтирсада, аёлларда сут бези саратонини ривожланишига сабаб бўлиши мумкин экан.  

Қизил вино бошқа алкогол ичимликларидан фойдалироқми?
Олимлар бир турдаги алкогол ичимлигини бошқасидан устун эканлиги тасдиқловчи исбот топишмаган. Айрим текширишлар саломатликка зарарли таъсири бор деб кўпроқ ароқни кўрсатса, айримлари қизил вино хақида шундай фикрда, яна айрим олимлар эса бу борада пивога етадигани йўқ деб хисоблайди.  
Кеннет Мукаммал фикрича «Гап қизил вино ёки бошқа ичимликда эмас». Энг яхши кўрсаткичлар «оз-оздан ва хеч қачон кўп ичмайдиган» инсонларда кузатилади.  
Roles of Drinking Pattern and Type of Alcohol Consumed in Coronary Heart Disease in Men  деб номланган, Американинг 40 мингдан ортиқ тиббий ходимлари қатнашган йирик тадқиқот натижаларига кўра юракка фойдалилик даражаси рўйхатида қизил винони охирги ўринга қўйишган ва пивони ундан устунроқ хисоблашган.
Французларнинг узоқ умр кўришининг асосий сабаби деб хисобланган қизил винога улар «парадокс» сифатида қарашган. Канадаликлар ва японлар хам қизил вино ичишда французлардан қолишмаслиги аммо уларда бу холатни кузатилмаслигини таъкидлашган.

Ундан ташқари олимлар қизил вино таркибини ўрганишиб, унда қандайдир «ўзига хос бирикмалар» мавжудлиги билан қизиқишган бўлсада хеч қандай «сехрли ингредиент» аниқлашмаган. Қизил вино компонентлари: этанол (спирт), сув, шакар ва бўёқлар. Буёқлар (полифеноллар) кўпчилик ўсимликларда учрайди. Масалан: росвератрол антиоксиданти узум пўстлоғида мавжуд. Унинг таъсирини каламушларда ўрганилганда, уларда қариш жараёнини секинлашуви ва моддалар алмашинувини яхшиланиши кузатилган. Аммо қизил вино таркибида унинг миқдори шунчалик озки, каламушлардагидек таъсир эффектини олиш учун инсон бирданига 1000 литр қизил вино ичиши керак бўлади.     
 
Кеннет Мукамал фикрича хақиқатда хам полифенолларнинг фойдали хусусиятлари бор. Аммо уларни нафақат қизил вино ичиш орқали, балки оддий узум шарбати, ер мевалари, зайтун мойи ва какао тутувчи шоколад истеъмол қилиш орқали хам қабул қилиш мумкинлигини айтган.    

Алкогол қачон зарарли хисобланади?
Оддий қоида: аёллар учун 1 порция, эркаклар учун 2 порция алголог тутувчи ичимликлар. Учта эмас, тўртта ва бешта эмас. Ортиғи ортиқча. Бир кечада хафталик нормани ичиш хам нотўғри. Алкоголни кўп ичиш артериал қон босимини оширади, жигарни зарарлайди, организмни сувсизлантиради.   

Ичкиликка муккасидан кетиш, унинг хамма фойдасини нолга тенглаштиради. Семизлик, жигар циррози, панкреатит ва саратонга (қизилўнгач, жигар, ичакдаги) сабаб бўлади.
Кеннет Мукамал фикрича «Жисмоний тарбия хам алкоголнинг кичик дозалари сингари таъсир этади. Аммо алкогол фақат юрак касалликлари ва диабетни олдини олса, жисмоний машқлар бутун организм холатини яхшилайди».

© Www.gepamed.uz