Тўлақонли чуқур уйқу – инсон организмни ўзинияхши хис этишини асосий сабаби хисобланади. Уйқу етишмаслиги, унинг юзакилиги, узлуклилиги, ёмон туш кўриш – буларнинг барии инсоннинг тетиклик пайтида муаммоларга сабаб бўлиши мумкин. Уйқуга тўймаган одам фикрлари тарқоқ, тез таъсирланувчан ва бўшашадиган бўлади. Уйқу билан боғлиқ муаммоларни тез-тез такрорланиб туриши иммунитетни тушиб кетиши, юрак-қон томир касалликларини ривожланиши ва хатто рухий бузилишларга олиб келади.

Ухлашга нима халақит беради?
Британиянинг Eve Sleep компанияси ходимлари икки мингтадан ортиқ инсонларда «ухлашга нима халақит беради» саволи бўйича сўровнома ўтказишиб, олинган жавоблар асосида уйқусизликнинг субъектив белгилари бўйича қуйидаги жавоблар рўйхати келтирилди:
•    Уйқудан олдин телевизор кўриш ёки гаджетлардан фойдаланиш уйқуни 70% га бузади.
•    Уйқудан олдин қоғоз холидаги китобларни ўқиш 30% холатларда уйқуни яхшилайди.
•    Кўпчилик ота-оналар бирга ухлаганда ёлғиз ухлаганга нисбатан қийин уйқуга кетади. 44% инсонлар шеригидан алохида ётганда яхшироқ ухлар экан. 30 фоиз инсонларнинг нормал ухлаши учун шеригининг хуррак отиши халақит берар экан.
•    Елкада ётиб ухлаш қийин кечаркан. Кўпчилик ўнг ёнбошда осон ухлаганини таъкидлаган.
•    Чироқ ухлашга халақит берар экан. 40% сўралганлар қилган чироқ остида ухлай олмаслигини айтишган.

Уйқуни яхшилаш учун нима қилмоқ керак?
Уйқу сифати куннинг маълум бир пайтида (хатто дам олиш кунлари хам) ухлаб-турувчиларда кескин яхшиланар экан. Дам олиш кунлари бошқа кунларнинг уйқусини тўплаб тўйиб ухлаш, инсоннинг ички биологик соатларини издан чиқариб, иш кунларининг дастлабки 2-3 куни кундалик режимга мослашишга сарфланади.  

Инсон организми қуёш чиқиши билан тетикланишга одатланган. Шу сабабли қоронғу пайда уйқуга ётиб, кун ёришиши билан уйғонишга одатланиш керак. Эрталаб уйғониш қийин бўлса, 5 дақиқага ётоқхона чироғини ёқиб қўйинг. Бу Сизни тетиклаштириб, уйқуни осон тарк этишга ёрдам бўлади.

Смартфон ва компьютердан ухлашга ярим соат қолганда фойдаланмаслик тавсия этилади. Негаки улар асаб тизимини қўзғалишига сабаб бўлиб, уйқуга кетишни қийинлаштиради.

Уйқуга кетишга бир сат қолганда барча уй юмушларини тўхтатиш керак бўлди. Тугалланмаган уй ишлари уйқу сифатини бузиб, уйқуга кетишни қийинлаштиради.

Тоза хаво уйқуни анчагина яхшилайди, уйқудан олдин ётоқхонани шамоллатишга харакат қилинг. Иложи бўлса ётишдан олдин бир соат чамаси тоза хавода сайр қилинг.
 
Ётоқхонанинг харорати 18°C дан ортмаслиги керак. Айнан шу харорат уйқу учун комфорт хисобланади.

Уйқудан уйғонишнинг яна бир усули «ақлли уйғотувчи соатлар» хисобланади. Улар товушли хабарларини инсоннинг уйқусининг «тез уйқу фазасида» беради. Бу организм учун хам уйғонишни хам осонлаштиради, кучли стресс холатига тушишидан хам сақлайди.
 
Уйқуга 2 соат қолганда овқат емасликка харакат қилинг. Кечки овқатга енгил тез хазм бўлувчи овқатларни истеъмол қилишга харакат қилинг. Масалан: каша, сут махсулотлари, банан, ёнғок, пишлоқ, балиқ гўшти.

© www.gepamed.uz