КАТТАЛАР ВА БОЛАЛАРДА ИСИТМАНИ ҚАНДАЙ ТУШИРИШ КЕРАК

КАТТАЛАР ВА БОЛАЛАРДА ИСИТМАНИ ҚАНДАЙ ТУШИРИШ КЕРАК

Айтиб ўтиш керак тана хароратини кўтарилиши бу организмнинг нормал реактив холати. Агар у кўтарилган бўлса, демак организм хужумга ўтган инфекция билан курашаяпти дегани. Аслида бу жараёнга аралашмаслик керак. Айрим холларда бу жавоб реакцияси ўта фаол тус олади. Агар тана харорати 38,5 °С дан баланд бўлса ва ўзингизни ёмон хис қилаётган бўлсангиз – иситмани тушириш чораларини кўриш керак. Қуйида иситмани қандай тушириш керак ва керак эмаслиги тўғрисида умумий алгоритм келтирилади. У 5 қадамдан иборат:

1. Ётган холатга ўтинг.
Кўп харакат қилиш танани қизишига сабаб бўлади. Шунинг учун иситма кўтарилганда кам харакатланиб, горизонтал холатга ўтиш керак.

2. Имкон қадар уст кийимларни ечиб, енгил хаво ўтказадиган кийимларни кийинг.
Тана терлаши керак. Тер эса тана юзасидан парланади. Бу жараён организмни табиий совушини таъминлайди. Агар жунжикиш кузатилса енгилроқ ёпинчоқни устингизга ташлаб олинг.

3. Кўпроқ суюқлик ичинг.
Иситма пайтида организм актив терлайди. Бир томондан бу фойдали – терлаш иситмани туширади. Иккинчи томондан зарарли – организм сувсизланади. Намлик қанча кам бўлса терморегуляция шунчалик қийинлашади. Ундан ташқари сувсизланиш саломатлик учун зарар етказади. Касаллик пайтида эса бу янада ифодаланади. Шундай экан организмда сувсизликни келиб чиқмаслиги учун имкон қадар кўп миқдорда суюқлик ичинг: сув, чой, компот, морс ва хаказолар. Ундан ташқари умумий ахволингизни назорат қилиб туринг: лабларни қуриши, сийишни камайиб кетиши, сийдик рангини тўқариши – буларнинг бари организм сувсизланаётганини белгиси.  
Организмни суюқлик билан тўлдиришда регидрон ёки спорт ичимлиги – изотоник хам яхши ёрдам беради. Улар метаболизм учун ва нерв тизимини нормал фаолияти учун керак бўлган электролитларни тутади.  

4. Рецептсиз бериладиган оғриқ қолдирувчилар ичинг
Энг яхшиси парацетамол таркибли препаратлар. Ибупрофеннинг бир қатор қарши кўрсатмалари мавжуд: Уни 6 ойликдан кичик болаларга  бериш мумкин эмас; ундан ташқари иситма сувчечак натижасида чиққан бўлса организмнинг умумий ахволини оғирлатиш мумкин. Оддий парацетамол иситмани туширмаса ибупрофен таркибли препаратларни ичиш мумкин.

5. Пешонага совуқ компресс кўйинг ва танани нам латта билан артинг.
Бу муолажа иситмани маълум бир муддатга туширсада, сезиларли эффект беради. Дори воситаларини таъсири билингунга қадар қўллаш тавсия этилади.

Иситмани қандай тушириш мумкин эмас.

•    14 ёшдан кичик болларга аспириг бериш. Бу препарат ёш болаларда Рей синдромини келтириб чиқаради - яъни жигар ва бош мия шиши кузатилиши мумкин.
•    Терини совуқ сувга сирка ёки спирт қўшиб артиш мумкин эмас. Айниқса ёш болаларда. Парланганда спирт нафас йўлларига ўтиши мумкин. Ундан ташқари тери орқали сўрилиб, алкоголли захарланишга сабаб бўлади. Сирка эса терини куйишига олиб келиши мумкин.
•    Врач билан маслахатлашмасдан беморни совуқ сувли ваннага тушириш. Хароратни кескин ўзгариши қон томирлар спазмини ва беморни умумий ахволини ёмонлашини келтириб чиқаради.

Қуйидаги холатдарда дархол тез ёрдамга қўнғироқ қилинг ёки телефон орқали терапевт маслахатини олинг:
•    Тана харорати 40 °С дан кўтарилганда ва уни туширишни эплай олмасангиз.
•    Иситма кўп марталик қайт қилиш ва диарея билан кечганда.
•    Сувсизланишнинг яқкол белгилари пайдо бўлганда.
•    Иситма юқори бўлиб, терлаш кузатилмаганда.
•    Иситма кучли бош оғриғи ва онгни хиралашуви билан кечганда.
•    Иситма тошмалар тошиши ёки турли хил кўкаришлар билан кузатилганда.
•    Нафас олиш билан муаммолар пайдо бўлганда.
•    Бўйин сохаси уюшиб, бошни эгиш қийинлашганда.
•    Талваса ва тутқаноқ кузатилганда.

www.gepamed.uz