ЭКСТРАКОРПОРАЛ УРУҒЛАНТИРИШ (ЭКУ) ЖАРАЁНИ ҲАҚИДА НИМАЛАРНИ БИЛИШ КЕРАК

ЭКСТРАКОРПОРАЛ УРУҒЛАНТИРИШ (ЭКУ) ЖАРАЁНИ ҲАҚИДА НИМАЛАРНИ БИЛИШ КЕРАК

ЭКУ ёки экстракорпорал уруғлантириш деярли 40 йилдан буён бутун дунёда ишлатилиб келинмоқда. Кўплаб жуфтликлар учун бу усул фарзанд кўришнинг ягона усули бўлиб қолган.

ЭКУ муолажаси моҳияти
ЭКУ - организмдан ташқарида уруғлантириш бўлиб, тухум хужайра ва сперматозоид қўшилиши танадан ташқарида, уруғланиш лабораториясида пробиркада амалга оширилади. Кейин уруғланган тухум хужайралар 5-6 кун давомида инкубаторда сакланади ва бўлиниш жараёни бошланганда бачадонга экилади.

ЭКУ га кўрсатмалар
ЭКУ бепуштликни даволаб бўлмайдиган барча ҳолатларида: бачадон найлари патологиялари, обструкцияси ва хатто уларни йўқлигида, иммунологик бепуштликда, эндометриозда, шунингдек, эркак кишида фаол ва етук сперматозоидлар кам бўлганда тавсия этилади.

ЭКУ га карши кўрсатмалар
ЭКУ га қарши кўрсатмалар қуйидагилар хисобланади.
•    ҳомиладорлик ва туғишга қарши кўрсатма хисобланган руҳий касалликлар;
•    ҳомиладорликни нормал кечишини таъминлай ололмайдиган аёл киши жинсий аъзолари патологиялари;
•    репродуктив тизим органларининг ҳар қандай ўсма касалликлари, шунингдек аёл танасидаги ўткир яллиғланиш жараёнлари.

ЭКУ методикаси
ЭКУ нинг бир нечта турлари мавжуд. Мутахассислар бепуштлик сабабига қараб керакли ЭКУ усулини танлайди.

ЭКУ га тайёргарлик
ЭКУ га тайёргарлик ўртача 2-3 ҳафта давом етади ва иккала турмуш ўртоғи учун керакли тахлил ва тестларни ўз ичига олади. Аёллар гинекологик текширувдан, чаноқ аъзоларининг ультратовуш текширувидан ўтадилар, ВИЧ, гепатит, сифилис, гормонлар даражасини аниқлаш учун қон тахлиллари, инфекцияларни аниқлаш учун суртма топширадилар. Эркакларга шунингдек спермограмма топшириш буюрилади.
Тахлил жавобларини олгандан сўнг, шифокор барча керакли маълумотларга эга бўлади, яъни у бепуштлик сабабини аниқлайди ва тегишли ЭКУ усулини танлайди.

ЭКУ муолажаси тартиби (босқичлари)


1.    Гормонал стимуляция - аёл кишига гормонлар буюриш орқали битта циклда бир нечта тухум хужайра етилтирилади. Одатда бу босқичнинг давомийлиги 2 ҳафтага чўзилади.
2.    Овуляция – овуляция пайтида тухумдонлардан етилган тухум хужайра пункция (игна) орқали ажратиб олинади. Ушбу жараён ультратовушли текшириш орқали назорат қилинади.
3.    Уруғлантириш – тухум хужайра шерик ёки донорнинг спермаси билан уруғлантирилади. Уруғлантириш учун сперма маълум бир тайёргарликдан ўтади, яъни сперматозоидлар уруғ суюқлигидан ажралиб олинади. Баъзида сперматозоидларни олиш учун уруғдонлар пункция қилинади.
4.    Оталаниш – уруғланган тухум хужайра 5-6 кун давомида инкубаторда сақланади. Агар оталаниш содир бўлган бўлса, эмбрионнинг ҳаётийлиги ва патологияларнинг йўқлиги текширилади: Даун синдроми, гемофилия ва бошқалар. Бундай синовни эмбрион 60-150 ҳужайрадан иборат бўлган пайтида ўтказиш хавфсизроқ хисобланади.
5.    Экиш босқичи - агар эмбрион талабларга жавоб берса, у катетер ёрдамида бачадонга киритилади. Одатда бир нечта эмбрионларни кўчиришга рухсат берилади, аммо замонавий клиникалар кўп ҳолларда биттаси эмбрион экади, қолганлари музлатиб қўйилиб, улардан кейинча биринчи ЭКУ уриниши муваффақиятсиз тугаган тақдирда фойдаланилади.

ЭКУ дан кейинги ҳомиладорлик жараёни одатдаги ҳомиладорликдан фарқ қилмайди ва туғиш жараёни хам айнан бир хил бўлади.

Аёлларда ЭКУ 35 ёшгача ўтказилиши тавсия этилади. Агар ёш оналарда ЭКУ муолажалари муваффақияти 30-35 фоизни ташкил этса, 40 ёшдан ошган аёлларда муваффақиятли ЭКУ натижалари саккизта уринишдан биттасида кузатилади. 45 ёшдан ортган аёлларда эса ЭКУ дан хомиладор бўлиш имконияти жуда кам бўлади.

www.gepamed.uz