Овқатланиш рационини назорат қилиш фақатгина озишни ёки семиришни истаган инсонлар учунгина керак эмас. Овқат инсонни нафақат ривожланиш ва тикланиш учун керак бўладиган энергия билан таъминлайди, балки фаоллик даражаси ва кайфиятни хам белгилаб беради. Гарчи тушликдан сўнг уйқуга тортса хам бу нормал холат хисобланади. Негаки овқат истеъмол қилиш қонда қанд миқдорини ошириб, тетиклик хиссига жавоб берувчи орексин гормонини ажралишини тормозлайди. Шунингдек, овқат нейромедиаторлар, яъни инсоннинг рухий холатини белгилаб берувчи химиявий моддаларни ажралишини таъминлайди. Бошқача айтганда овқатланиш инсоннинг танаси ва рухиятини хақиқий дориси хисобланади. Қуйида хар бир инсон соғлом, қувноқ ва бахтли бўлиши учун ўз овқати рационига қўшиши керак бўлган овқат махсулотлари хақида гапирилади.
Хаяжонланиш ва асабий зўриқишда - шоколад
Тинимсиз стресс холатлари таъсирида инсон нимани истеъмол қилаётганини назорат қилиш жуда мушкул. Масалан мухим ишлар ошиб-тошиб ётганда фойдали салат хақида ўйлашни хам эсдан чиқаришингиз мумкин. Аммо шоколад плиткасини хеч ким рад этмаса керак. Бу тўғри, негаки айнан ёғ ва шакар серотонин ва эндорфинлар, яъни бахт гормонларини ажралишини кучайтиради. Какао полифенол ва флавоноидларга бой бўлиб, улар кайфиятни кўтариб, фикрни тиниқлаштиради. Ўз навбатида какаони хаддан кўп истеъмол қилиш бош мия қўзғалишига сабаб бўлишини эсдан чиқармаслик керак.
Диққатни жамлаш билан боғлиқ муаммоларда - кофе
Бу ичимликнинг эффекти хаммага маълум. Бир чашка кофе хиссиётларни жамлаб, ақлни пешлайди. Аммо кофеин тобеълик келтириб чиқаришини ёдда тутинг. Ортиқча кофеин вақти келиб депрессия, уйқусизлик, диққат ва эътиборни сусайишига олиб келиши мумкин.
Уйқуни етишмовчилиги ва кўп ейишда - оқсиллар ва соғлом ёғлар
Кам ухлаган одамни – кўп ейиши илмий исботланган хақиқат. Кучсизланган мия тезкор овқатланишни талаб этади ва оғизга учраган углеводли махсулотларни олиб кирилишига сабаб бўлади. Бундай пайтда уларнинг ўрнига рационингизга оқсил манбалари: тухум, товуқ гўшти, мол гўшти ёки балиқ гўштини истеъмол қилиш тавсия этилади. Улар таркибидаги омега-3 тўйинмаган ёғлар серотонин ажралишини кучайтиради.
Чарчоқлик ва эзилган холатда - ёнғоқ ва чой
Ёнғоқлар организмни энергия билан таъминлашдан ташқари кўп миқдорда мухим озуқа моддалари билан бойитади. Улар марганец, калий, кальций, мисс, темир, магний, рух, селен ва бошқалар. Ундан ташқари ёнғоқ таркибида нейромедиаторлар ажралишини кучайтирувчи бир қатор озуқа клетчаткалари мавжуд.
Чойни истеъмол қилиш азалдан бўшашиш, диққатни жамлаш ва кайфиятни кўтариш билан боғланган. Текширувларнинг кўрсатишича рухан тетиклик даврида топқирлик ва ихтирочилик талаб қилинадиган муаммолар осон хал қилинади. Шундай экан ақлингиз панд бераётган пайтларда хох кўк, хох қора чой ичиш тавсия этилади.
Овқатланамиз ва хаяжонланмаймиз
Инсоннинг рухияти холати ва рациони орасида бевосита боғлиқлик мавжуд. Ёмон кайфият кишининг овқатланиш одатларини бузади. Шу сабабли инсоннинг истемол қиладиган овқат тури унинг шахсий хаёти ва ишидаги ютуқ ва омадсизликларга боғлиқ бўлади. Витамин ва минералларга бой овқатлар ғам-ғуссани бир зумда йўқотувчи нейромедиаторларни ажралишини кучайтиришига қарамасдан, айнан стресс пайтида ушбу махсулотларнинг рациондаги етишмовчилиги кузатилади.
Тавсия: Сизнинг кайфиятингизга турли озуқа махсулотларни қандай таъсир қилиши мумкинлигига эътибор беринг ва шунга кўра ўз кайфиятингизни ўзингиз белгиланг.
© www.gepamed.uz
