НИМА САБАБДАН БАЪЗАН УЙДА ЎТИРИБ ХАМ ЧАРЧАЙМИЗ?

НИМА САБАБДАН БАЪЗАН УЙДА ЎТИРИБ ХАМ ЧАРЧАЙМИЗ?

Эътибор берганмисиз кўпинча кун бўйи уйда бўлганимизда ва деярли хеч бир юмуш билан банд бўлмаганимизда хам бизни кучли чарчоқ эгаллайди ва телевизор рўпарасига диванга ётиб олиш, абсолют хеч нима қилмасликни хохлаймиз.
 
Физика қонунларига кўра, энергия йўқ ердан хосил бўлмайди ва ўз-ўзидан йўқолиб кетмайди. Бошқача айтганда инсон фақат харакатлангандагина кучга ва энергияга тўлиши мумкин. Кун бўйи офисда елиб-югуриб ишлашимиз мумкин, аммо кечга бориб бир чойнак чой дамлашга ёки кофе тайёрлашга эриниб қоламиз. Аслида эса ишдан кейинги харакатсизлик бизда чарчаш хиссини келтириб чиқаради.

Агар чарчоқ жисмоний зўриқиш натижасида ривожланган бўлса, тушунса бўлади- организм холдан тойган ва дам олиш талаб этилади. аммо кун бўйи қулай креслода компьютер рўпарасида ўтирган ва фақат аклий мехнат қилган бўлсангизу, худди бир вагон юк туширганга ўхшаб чарчасангиз, унда бу чарчоқ тури – рухий чарчоқ категориясига киради. Бу билан эса курашиш керак.

Инсонда энергия манбаи турлича бўлиши мумкин. Масалан, эрталабда автобус бекатигача саноқли сонияларда югуриб етиб олишимиз мумкин. Бунда бизга анаэроб энергия ёрдам бериб, у глюкоза, гликоген ва ёғ кислоталари парчаланиши натижасида хосил бўлади.

Одам организми учун асосий ёқилғи углеводлардаги аденозин трифосфат (АТФ) хисобланади. Аммо организмда энергия етишмай қолганда анаэроб энергияни сарфлаш режимига ўтади. Бунда 1 грамм глюкоза 4 калория энергия ажратса, ёғлар – 9 калория ажратади. Бошқача айтганда организм анаэроб энергияни сарфлаб, ёғларни ёқиб юборади ва кўплаб қўшимча энергия ажратиб чиқаради.

Энергия етишмаслиги асосан норационал жисмоний зўриқишлар, носоғлом овқат ва нотўғри хаёт тарзи хисобига ривожланади. Бунда хаёт тарзини оз миқдорда ўзгартириш орқали чарчаш хиссини йўқотиш мумкин.

Масалан суюқлик етишмаслиги организмни дегидратациясига, метаболик жараёнларни секинлашувига ва натижада энергияни камайиши, ориентацияни бузилишига олиб келади. Шу сабабли сувга бўлган кундалик талабни қондириш (ўртача 1,2-2 литр) чарчаш хиссини хам йўқотади.

www.gepamed.uz