ҚИЗИҚАРЛИ МАЪЛУМОТЛАР – 30
«ЮМОР» СЎЗИ ҚАЙДАН КЕЛИБ ЧИҚҚАН?
Юмор сўзининг илдизи қадимги грецияга бориб тақалади. Бу ерда у тиббиёт сохасида қўлланилган. Антик давр врачлари инсон холатини унинг танасидаги тўрт суюқ мухит қон, лимфа, сариқ ва қора ўт суюқликлари нисбати белгилайди деб хисоблашган. Бу хар бир суюқлик «гумор» деб аталган. Хар тўртала суюқлиги идеал балансда бўлганда инсонни соғлом ва бахтли деб хисоблашган.
НЕГА АКШ ВА ЕВРОПАДА ЖАРОХАТ ЮЗАЛАРИГА БРИЛЛИАНТ КЎКИ БИЛАН ИШЛОВ БЕРИЛМАЙДИ?
Бриллиант кўки – зеленкани антисептик сифатида фақат Россия ва хамдўстлик мамлакатларида қўлланилади. Америка ва Европада «зеленкага» рухсат берилганига қарамасдан, амалиётда хеч бир врач ундан фойдаланилмайди. Буни пациентларда зеленкани қўллаганидан кейин эстетик кўринишини бузилиши ёки бошқа сабаблар билан билан тушунтириш мумкин.
Бриллиант кўкининг зарарсизлантирувчи таъсири таркибидаги анилин бўёғи билан таъминланади. Йодга нисбатан терига камроқ зарарловчи таъсир ўтказгани сабабли болалардаги жарохатларни ишлов беришда асосан бриллиант кўки тавсия этилади. Аммо, бриллиант кўкини хаддан зиёд кўп қўллаш тери таъсирчанлигини ортиши ва куйишгача олиб келиши мумкин.
ГАМБУРГЕРЛАР РЕКЛАМАСИДА ШИФОКОРЛАРНИНГ ЎРНИ ҚАНДАЙ?
Фастфудларнинг замонавий индустрияси 1921 йили очилган ва асосан гамбургерлар ишлаб чиқара бошлаган американинг White Castle компанияси фаолияти билан бошланган. Гембургерларга харидорларни кўплаб жалб этиш мақсадида улар хозирда хам қўлланилиб келаётган тозалик, очиқ-ойдинлик принципларига асосланган, яъни харидорлар гамбургерларни қандай тоза шароитларда тайёрланилаётганини кўриб турган. Бундан ташқари компания янги ностандарт маркетинг йўл тутган, яъни махсус одамларни ёллаб, уларга оқ халатлар кийгизиб, навбатларни тўлдириб туришлик буюрилган. Натижада оддий харидорларда хатто врачлар хам гамбургерларни сотиб олмоқда деган таассурот пайдо бўлган.
МАНТУ СИНАМАСИГА СУВ ТЕГИЗИШ МУМКИНМИ?
Манту синамаси - сил қўзғатувчиси антигени (туберкулин) ни тери ичига юбориш орқали организмнинг иммун реакциясини аниқлаш усули хисобланиб, франциялик шифокор Манту (Mantoux) номи билан аталади. Манту синамасига сув тегизиш мумкин, аммо жарохат юзасиши қашлаш, перекись ёки бриллиант кўки суртиш ва пластырь ёпиштириш таъқиқланади.
Сув теккизиш мумкин эмаслиги хақидаги таъқиқ эса Манту синамасидан бирмунча илгари Пирке томонидан амалга оширилган билак сохасини махсус мослама билан тирнаш ва шу жойга Кох туберкулинини суртишга асосланган тери усти пробасига тегишли.
Манту синамаси натижаси 72 соат ўтгандан сўнг бахоланади:
• Манфий – уколдан сўнг терида умуман қизариш йўк, ёки манту дўмбоқчаси 1 мм дан кичик – организмга мутлақо сил бактерияси тушмаганини англатади.
• Ноаниқ – тери қизариши ёки дўмбоқчани 4 мм гача катталашиши кузатилади.
• Мусбат – дўмбоқча диаметри 5-16 мм ни ташкил этади – бу организмда сил таёқчаларига нисбатан иммунитет борлигини англатади.
• Гиперергик реакция – дўмбоқча диаметри болаларда 17 мм дан, катталарда 21 мм дан ортади, укол ўрнида йиринглаш пайдо бўлади. Бу организмнинг кўп миқдордаги сил таёқчалари билан зарарланганини билдиради.