ЭЛЕКТРОЭНЦЕФАЛОГРАФИЯ (ЭЭГ) НИМА ВА У НИМАНИ АНИҚЛАЙДИ?

ЭЛЕКТРОЭНЦЕФАЛОГРАФИЯ (ЭЭГ) НИМА ВА У НИМАНИ АНИҚЛАЙДИ?

ЭЛЕКТРОЭНЦЕФАЛОГРАФИЯ (ЭЭГ) – бу бош мия хужайралари фаолияти пайтида хосил бўладиган электр импульсларини ёзиб олиш хисобланади.
Бош мия мураккаб тузилишга эга бўлиб, миллионлаб нейронлардан таркиб топган ва уларнинг хар бири хусусий электр импульсларини генерация қилади. Бу импульслар бош миянинг айрим сохаларида ўзаро келишилган холда бўлиши ва бир-бирини кучайтириши ёки сусайтириши керак. Ушбу «микротоклар»нинг кучи ва амплитудаси ностабил ва доимо ўзгариб туриши керак.  
Бош миянинг бу биоэлектрик фаоллигини ёзиб олиш бошнинг терисига жойлаштириладиган махсус металл электродлар ёрдамида амалга оширилади. Уларнинг иш фаолияти принципи бош мия тебранишларини илғаб олиш, уларни кучайтириш  ва турли тўлқинлар шаклида ёзиб олишга асосланади. Ёзиб олинган «шифр» - электроэнцефалограмма дейилади. Ундаги эгри чизиқларнинг шакли, амплитудаси ва частотасига қараб: альфа-, бета-, дельта-, тета- и мю- тўлқинлар фарқланади.



ЭЭГ ёрдамида нимани аниқлаш мумкин?

Электроэнцефалография орқали бош мия фаолиятидаги носозликлар характери ва даражасини бахоланади. Шунингдек:
•    патологик ўчоқ томони ва жойлашуви;
•    уйқу ва тетиклик вақтлари алмашинуви;
•    кризлар, паник хужумлар ва хушдан кетишлар сабаблари;
•    бош миянинг эпилептик хуружи қайси сохадан бошланганлиги;
•    талваса хуружлари оралиғида бош мия қандай ишлаётганлиги;
•    даво чораларини эффективлиги бахоланади.

ЭЭГ текшируви амалиётдаги невропатологлар ўртасида кенг қўлланилиб, нафакат эпилепсия (тутқаноқ) ни ташхислаш, балки кўриш ва эшитиш қобилиятини чин бузилишларини истерия ва симуляция (муғомбирлик)дан фарқлашга хам ёрдам беради. Бу мақсадда ЭЭГ кучли чироқ ёки товушни қўллаш орқали бажарилади.
 
Электроэнцефалография ўтказишга кўрсатмалар қуйидаги холатлар хисобланади:

•    Уйқусизлик ва уйқуни бошқа бузилишлари;
•    Талваса ва тутқаноқлар;
•    Эндокрин касалликлар;
•    Бош мия шикастланишлари;
•    Бош мия ва бўйин қон томирлари патологиялари;
•    Энцефалит, менингит;
•    Аутизм;
•    Дудуқланиш ва бошқа нутқ бузилишлари;
•    Вегетатив қон томир дистонияси;
•    Доимий бош оғриқлари ва бош айланиши;
•    Доимий чарчоқни хис қилиш;
•    Паник хужумлар ва хушдан кетишлар;
•    Инсульт ва микроинсультдан кейинги холатлар;
•    Нейрохирургик ташрихдан кейинги холатлар;
•    Туғруқдан олдин ва кейинги бош мия зарарланиши.

ЭЭГ га қандай тайёргарлик кўриш керак?
•    Текширувгача 12 соат қолгунча кофеин тутувчи махсулотлар: кофе, шоколад, чой, газли ичимликлар, энергетик ичимликлар ичиш маън этилади.
•    Текширишдан олдин бошни ювадиган бўлсангиз соч учун воситалар (лак, кондицинер) ни қўлламаслик керак. Шундагина электрод ва бош териси орасида етарли контактни хосил қилиш мумкин.
•    Текширувга икки соат қолгунча овқат тановул қилиш керак.
•    ЭЭГ тинч холатда ўтиши керак ва текшириш пайтида турли хиссиётли холатларга тушмаслик керак.
•    ОРВИ ва бошқа шу каби касалликлар текширувга қарши кўрсатма хисобланади.
•    ЭЭГ ни болалар ва хомиладор аёлларда ўтказиш мумкин. Аммо бунда функционал синамалар қўлланилмайди.

ЭЭГ муолажаси қандай ўтади?
ЭЭГ текшириш усули кўпинча кундузи ва айрим пайтларда уйқу пайтида бажарилади. Махсус ёруғлик ва ташқи товушлардан холи хонада пациент бошига электродли қалпоқча кийдирилиб, ўтирган ёки горизонтал холатида текширилади. Хонада пациент ёлғиз қолдирилади ва доктор билан микрофон ёки камера орқали боғланади. Кўзларини пирпиратганда монитордаги тўлқинларда хосил бўлган аретефактларга бахо бериш мақсадида муолажа пайтида пациентдан кўзларини очиб ёпиш сўралади.     
Яширин эпилепсияни диагностика қилиш учун қуйидагича синов усуллари қўлланади:
•    Ёрқин чироқ нури чақнаши;
•    Чироқни монотон ўчириб-ёқиш;
•    Гипервентиляция (пациентдан бир-неча бор чуқур нафас олиб-чиқариш сўралади);
•    Баланд товуш;
•    Ухлатиш (мустақил ёки седатив воситалар ёрдамида).
ЭЭГ муолажаси давомийлиги 45 дақиқадан 2 соатгача чўзилиши мумкин. Текширишдан сўнг пациент одатдаги машғулотларига қайтиши мумкин.

© www.gepamed.uz